Netto-nul = het einde van fossiele brandstoffen?

Nul bereiken betekent dat de netto-uitstoot van broeikasgassen wereldwijd nul moet zijn. Met andere woorden, de hoeveelheid kooldioxide die wij als gevolg van onze activiteit in de atmosfeer pompen, moet weer naar de bodem worden afgevoerd. In de Overeenkomst van Parijs zijn twee belangrijke doelstellingen voor 2050 vastgesteld: netto-nul-emissie en beperking van de wereldwijde temperatuurstijging tot 1,5 graden Celsius ten opzichte van het tijdperk van vóór de industriële revolutie (zoals het er nu voorstaat, is de temperatuur volgens de Verenigde Naties in 2020 al met 1 graad Celsius gestegen in de afgelopen eeuw).
Het Internationaal Energieagentschap (IEA) heeft een routekaart naar Net Zero 2050 gepubliceerd en daaruit blijkt dat we nog een lange weg te gaan hebben als we de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs willen halen. Uit de studie blijkt dat we, rekening houdend met alle klimaatverbintenissen die landen wereldwijd zijn aangegaan, nog lang niet in de buurt van nul zijn. Sommige landen hebben netto-nul-verbintenissen toegezegd zonder duidelijke trajecten uit te stippelen over hoe zij daar willen geraken.

Het eenvoudige antwoord is dat het hele energiesysteem zeer complex is. Er zijn wereldwijd veel spelers in de waardeketen bij betrokken. Bovendien moet de energietransitie inclusief zijn om te voorkomen dat een nieuw probleem wordt gecreëerd door er een op te lossen. Het IEA-rapport heeft een stappenplan opgesteld dat mogelijk tot verdere beperkingen zal leiden, met zeker een aantal zeer in het oog springende punten. Bijvoorbeeld: geen nieuwe verkoop van ketels op fossiele brandstoffen tegen 2025, geen nieuwe steenkoolmijnen of uitbreidingen vanaf 2021, geen nieuwe verkoop van auto's met verbrandingsmotoren vanaf 2035, geen nieuwe olie- en gasvelden goedgekeurd voor ontwikkeling, enz.

Sommigen kunnen deze krantenkoppen wellicht interpreteren als een gemakkelijke overwinning op de fossiele-brandstofindustrie, maar in werkelijkheid is het zeer moeilijk om dit op een uniforme wijze over de hele wereld uit te voeren. Het is in feite zeer bemoedigend en veelbelovend om de aanbevelingen van het IEA te zien met betrekking tot de toenemende noodzaak om hernieuwbare energie uit wind- en zonne-energie te installeren, met meer dan 1000 GW per jaar in dit decennium tot 2030, van een niveau van 220 GW geïnstalleerd in 2020, wat al een recordjaar was.

De studie bevestigt het idee dat het afschakelen van fossiele brandstoffen en het overschakelen op hernieuwbare energiebronnen op zijn minst te simplistisch is.

Het IEA beveelt ook aan dat we, om netto nul te bereiken, op een ordelijke manier te werk moeten gaan. Dit betekent dat in de loop van dit decennium de nadruk zal liggen op een significante installatie van bestaande technologie, terwijl tegelijkertijd wordt geïnvesteerd in O&O voor technologieën die wij nog moeten ontwikkelen. Na 2030 zullen nieuwe technologieën van cruciaal belang zijn, en anders gezegd, zij zijn de conditio sine qua non als we de netto-nul-doelstelling willen halen. Bijvoorbeeld: energieopslag op nutsschaal, waterstof als energiebron, directe afvang en opslag van lucht, om er maar een paar te noemen.

Als olie en gas vandaag worden afgesloten, kan dat grote maatschappelijke problemen veroorzaken die momenteel door het grote publiek over het hoofd worden gezien en genegeerd. Naar schatting zijn wereldwijd ongeveer 40 miljoen mensen rechtstreeks werkzaam in de olie- en gasindustrie, terwijl veel regio's binnen de ontwikkelingseconomieën floreren of uitsluitend afhankelijk zijn van de olie- en gasindustrie.

Om tegen 2050 netto-nul te bereiken, zullen alle bedrijfssectoren, overheidsinstanties en het consumentengedrag moeten veranderen. Het lijkt naïef en verkeerd geïnformeerd om één sector slecht of vuil te noemen, vandaar onze voorkeur om een overgangsoplossing te vinden die tot een beter resultaat leidt voor iedereen.

Olie- en gasbedrijven hebben veel in te brengen, als ze maar erkennen dat hun bedrijfsmodel moet evolueren om de energietransitie te ondersteunen. Anders gezegd, zij zijn een belangrijk deel van het probleem, maar zij zullen ook deel moeten uitmaken van de oplossing om de netto-nul-doelstelling te halen. We zien nu al dat enkele Europese oliemultinationals toezeggingen doen voor deze transformatie. Sommigen vinden dat dit niet snel genoeg gaat, omdat zij willen dat deze bedrijven hun olie- en gasactiviteiten volledig afstoten. In de hele waardeketen, van de winning van fossiele brandstoffen tot schone alternatieven aan de pomp, kan er echter een verschil gemaakt worden. Dit moet ook erkend, gemonitord en aangemoedigd worden door actief rentmeesterschap.